Oświetlenia awaryjne należy do systemu zabezpieczenia przeciwpożarowego i znajduje zwoje unormowanie w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów oraz PN-EN 1838. Traktowane jest jako urządzenie przeciwpożarowe.
Pomiar oświetlenia awaryjnego ma na celu weryfikację i poprawności działania oświetlenia awaryjnego zarówno pod kontem praktycznym, jak i normatywnym. Należy przez to rozumieć sprawdzenie:
- czy to oświetlenie działa,
- czy wszystkie punkty świetlne działają,
- czy oświetlenie działa przez wystarczający czas (60 min.).
- Jakie jest natężenie oświetlenie na:
- Drogach ewakuacyjnych.
- W strefie otwartej.
- W strefie wysokiego ryzyka.
- Miejscach instalacji urządzeń ratowniczych.
Oświetlenie awaryjne
Celem oświetlenia awaryjnego jest umożliwienie ewakuacji w przypadku zaniku zasilania. W konsekwencji prowadzi to do konieczności jego zasilania z oddzielnego, niezależnego, źródła zasilania. Samo oświetlenie awaryjne musi spełniać wymagania PN-EN 1838 oraz PN-EN 50 172.
- Oświetlenie ewakuacyjne
- Oświetlenie zapasowe
- Oświetlenie miejsc instalacji urządzeń:
- Pierwszej pomocy
- Urządzeń ppoż.
- Wyłączników awaryjnych
Oświetlenie ewakuacyjne
Podstawowym celem awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego jest zapewnienie bezpiecznej ewakuacji, bezpiecznego wyjścia z pomieszczeń podczas zaniku normalnego oświetlenia.
Oświetlenie drogi ewakuacyjnej
Podstawowym celem oświetlenia drogi ewakuacyjnej jest umożliwienie bezpiecznego wyjścia z pomieszczeń oraz lokalizacja sprzętu ratunkowego i przeciwpożarowego.
Standardowo droga ewakuacyjna do 2 metrów szerokości powinna na poziomie podłogi, w jej środku być oświetlona światłem o natężeniu 1 lux albo więcej, natomiast w pasach bocznych, obejmujących połowę szerokości drogi, natężenie oświetlenia powinno być nie mniejsze niż połowa wymaganego oświetlenia w osi drogi, czyli więcej niż 0,5 luxa.
Równomierność oświetlenia drogi ewakuacyjnej wymaga, aby została zachowana proporcja maksymalnego natężenia oświetlenia w punkcie pomiarowym osi drogi, do minimalnego była mniejsza lub równa jak 0,4.
Jeśli droga ewakuacyjna przekracza swoją szerokością 2 metry, wówczas należy ją podzielić na dwie lub więcej dróg ewakuacyjnych i sprawdzić poziomy oświetlenia i równomierność oświetlenia dla dróg składowych.
Oświetlenie strefy otwartej
Strefa otwarta jest rozumiana, jako pomieszczenie o nieokreślonych drogach ewakuacyjnych, np. hala produkcyjna, o powierzchni podłogi większej niż 60 m2, lub mniejszej, jeśli istnieje zagrożenie wywołane dużą ilością osób jednocześnie w niej przebywających. Jego celem jest zapobieżenie panice oraz umożliwienie bezpiecznej ewakuacji osób w kierunku dróg ewakuacyjnych.
Oświetlenie to powinno oświetlać powierzchnie robocze, podłogę oraz przeszkody do 2 metrów wysokości.
W strefie otwartej wyodrębnia się pas obwodowy o szerokości 0,5 m. Pomiar jest wykonywany wewnątrz tak wyodrębnionej strefy, na powierzchni podłogi. Minimalne oświetlenie, jakie jest wymagane we wszystkich punktach pomiarowych musi być większe niż 0,5 luxa. Równomierność oświetlenia powinna być mniejsza niż 0,4.
Strefa wysokiego ryzyka
Przez strefę wysokiego ryzyka należy rozumieć pomieszczenie, albo jego część, w której ludzie są szczególnie narażeni na niebezpieczeństwo związane z rodzajem wykonywanej pracy lub charakterem przebywania osób.
Celem oświetlenia strefy wysokiego ryzyka jest zwiększenie bezpieczeństwa przebywających w niej osób oraz umożliwienie zakończenia prowadzonych w niej działań w sposób bezpieczny.
Oświetlenie strefy wysokiego ryzyka nie może być mniejsze, niż 15 luxów, albo 10% oświetlenia eksploatacyjnego na danej płaszczyźnie odniesienia. Przez płaszczyznę odniesienia należy rozumieć podłogę oraz płaszczyzny robocze (pole zadania wzrokowego, pole bezpośredniego otoczenia oraz pole tła) stwarzające szczególne niebezpieczeństwo. Równomierność oświetlenia w strefie wysokiego ryzyka powinna być wyższa niż 0,1.
Oświetlenie zapasowe
Celem oświetlenia zapasowego jest umożliwienie kontynuowania lub zakończenia bieżących czynności w pomieszczeniu. Czasami może ono również spełniać zadania oświetlenia awaryjnego. W takiej sytuacji musi spełniać wymagania dla niego przewidziane.
Oświetlenie miejsc instalacji urządzeń
Przy dokonywaniu pomiarów oświetlenia awaryjnego punktów pierwszej pomocy, urządzeń ppoż. oraz wyłączników awaryjnych należy najpierw określić ich położenie. Nie dokonuje się pomiaru oświetlenia w tych miejscach, jeśli znajdują się na drodze ewakuacyjnej, albo w strefie otwartej.
W pozostałych przypadkach oświetlenie, mierzone na poziomie podłogi w jego pobliżu powinno być większe niż 5 lx.
Audyt prowadzony jest zgodnie z wymaganiami dla urządzeń zabezpieczenia przeciwpożarowego. Zgodnie z wytycznymi, kontrola oświetlenia awaryjnego powinna być wykonywana raz do roku.